Zoekwijzer bevolkingsregisters

Inleiding

De bevolkingsregisters geven een beeld van de gezinssamenstelling in een bepaalde periode en alle mutaties die binnen deze periode plaatsvonden. Formeel werd het bevolkingsregister rond 1850 ingevoerd, al verschilde dit per gemeente. Vanaf 1939 gingen alle gemeenten over op het systeem van persoonskaarten. Alle in deze Zoekwijzer genoemde soorten registers zijn te vinden onder Bevolkingsregisters op deze website. In deze Zoekwijzer volgt eerst een algemene uiteenzetting en vervolgens een zoekinstructie.

Bevolkingsregisters (gezinsbladen en gezinskaarten)

Bevolkingsregisters/gezinsbladen (ca. 1850-ca. 1920)

Vanaf circa 1850 is officieel sprake van het bevolkingsregister. De registers zijn verdeeld in de verschillende perioden, meestal per 20 jaar, maar dit verschilde per gemeente. Als een nieuw register werd opgesteld, werden de meest actuele gegevens uit het voorgaande register overgenomen. In de beginperiode waren de registers primair op adres (per wijk) geordend. Vanaf ca. 1860 gebeurde dit voornamelijk op naam van het gezinshoofd (meestal de man/vader van het gezin of na zijn overlijden de weduwe). Het bevolkingsregister van één periode beslaat meerdere boeken, vaak aangeduid met een letter. Bijvoorbeeld het Bevolkingsregister uit de periode 1860-1880, deel K.

De registratie bestaat uit een grote tabel, verspreid over 2 pagina’s, waarop alle gezinsleden werden genoteerd. Ook eventuele andere inwonenden zoals familieleden, kostgangers en dienstboden werden genoteerd. In de kolommen zijn diverse gegevens over de personen te vinden: geboortedatum en -plaats, beroep, huwelijkse staat, plaats van herkomst, plaats van vertrek, etc. Op deze manier kan het verloop van de gezinssamenstelling in een bepaalde periode worden gevolgd. Een doorhaling van een persoon kan duiden op het vertrek naar een andere plaats, of op verplaatsing naar een andere kaart of op overlijden. Dit is dan in de betreffende kolom opgeschreven.

In de kolom ‘huizing’ of ‘adres’ moet men erop letten dat een doorhaling van het adres en een nieuwe notatie daaronder kan betekenen dat óf de persoon is verhuisd óf er een vernummering van de huizen heeft plaatsgehad.
In deze periode werden van bepaalde groepen inwoners vaak aparte registers bijgehouden. Zo zijn er registers van dienstbodes en instellingen (bijvoorbeeld inwoners en personeel van gestichten en gevangenissen).

Gezinskaarten en hulpregisters (ca. 1920-ca. 1939)

De indeling van de kaarten bleef gelijk aan die van de gezinsbladen. De kaarten werden alfabetisch opgeborgen op naam van het gezinshoofd. Soms werden er extra toegangen gemaakt op naam van de vrouw, kinderen, dienstbode of andere inwonenden. Vaak zijn er ook speciale registers voor ‘alleenstaanden’ en voor mensen die tijdelijk in de gemeente woonden bijgehouden.
N.B. in verband met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) zijn de registers over de periode 1920-1939 niet online te raadplegen. Ze zijn uitsluitend te bekijken op microfiche op de studiezaal in Breukelen. De registers zijn wel digitaal op naam doorzoekbaar.

Overige registers: ingekomen en vertrokken personen, huizenkaarten/woningkaarten

Ook werden er registers bijgehouden van ingekomen en vertrokken personen. Hierin werd op datum bijgehouden welke personen zich in een gemeente vestigden en welke personen vertrokken.
Van sommige gemeenten zijn ook woningkaarten beschikbaar, hierop zijn de inwoners gerangschikt op het adres van inwoning.

Na circa 1939: Persoonskaarten en Gemeentelijke Basisadministratie

Vanaf 1939 werd landelijk een nieuw systeem ingevoerd: de persoonskaart. Vanaf die tijd werd er niet meer een kaart per gezin, maar per persoon bijgehouden. De exacte datum van invoering verschilt per gemeente, vandaar dat bij sommige gemeenten de gezinskaarten werden bijgehouden tot 1938 en bij andere gemeentes de gezinskaarten doorlopen tot 1940. Op veel gezinskaarten zijn stempels “naar P.K.” te vinden. Dit betekent dat de gegevens van die persoon zijn overgeheveld naar een persoonskaart.

Bij verhuizing naar een andere gemeente werd de persoonskaart overgedragen aan de nieuwe woongemeente. Na overlijden werd de kaart naar het Centraal Bureau voor Genealogie (GBG) gestuurd. Tegen betaling is daar een afschrift uit een persoonskaart aan te vragen.

Per 1 oktober 1994 is de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) ingevoerd, een geautomatiseerd registratiesysteem. Ook hieruit kunnen bij het CBG uittreksels (persoonslijsten) worden opgevraagd, voor zover het personen betreft die langer dan twee jaar zijn overleden. Meer informatie is te vinden op de website van het CBG.

Voorlopers van het bevolkingsregister

Volkstellingsregisters (ca. 1829-ca. 1850)

Vanaf begin 19^de eeuw werden er in Nederland op landelijke schaal volkstellingen gehouden. De eerste telling vond plaats omstreeks 1829, de laatste in 1971. Elke circa 10 jaar werd een volkstelling gehouden. De daarbij opgemaakte registers zijn de voorloper op de bevolkingsregisters die omstreeks 1850 werden aangelegd. De indeling van deze registers is vergelijkbaar met die van de bevolkingsregisters. Daarbij dient te worden opgemerkt dat de volkstellingsregisters een momentopname weergeven, terwijl in de bevolkingsregisters wijzigingen werden bijgehouden zoals verhuizingen, geboorte of overlijden.

Wijkregisters, registers van ingezetenen (ca. 1820-1850)

Aanvankelijk werden inwoners geregistreerd op zogenoemde gezinsbladen, in eerste instantie vaak wijkregister of register van ingezetenen genoemd. Meestal zijn deze inschrijvingen geordend op adres (wijk- en huisnummer). In de registers werden alle mutaties in de gezinssamenstelling bijgehouden.
Meestal zijn van een persoon de volgende gegevens opgenomen: naam, geboorteplaats, geboortedatum, religie, beroep en adres. Ook wordt de relatie tot het gezinshoofd aangegeven zoals vrouw (v), zoon (z), dochter (d) of dienstbode (db).
Daarnaast vermeldt het blad gegevens over de gemeente van herkomst, de datum van inschrijving en eventueel de gemeente waarnaar iemand vertrokken is en de datum van uitschrijving. Zodra iemand verhuisde of overleed, werd de naam doorgehaald in het register.

Hoe kan ik zoeken in de bevolkingsregisters?

Digitaal zoeken

Het grootste deel van de bevolkingsregisters in ons werkgebied is via de website www.rhcvechtenvenen.nl op naam doorzoekbaar. Vanaf de homepage ga je naar ‘Zoeken in alles’ en vervolgens naar ‘Zoeken op personen’. Hier kun je de gegevens invullen van de persoon die je zoek.

U kunt de zoekresultaten filteren op diverse kenmerken, waaronder ‘bronsoort’. Als je hier ‘BR-Bevolkingsregistratie’ aanklikt, krijg je alleen de treffers van de betreffende persoon in het bevolkingsregister.

U kunt de zoekresultaten ook filteren op bijvoorbeeld (huidige) gemeente of (voormalige) plaats. 

Bij het aanklikken van een persoonsnaam in de zoekresultaten, opent een detailscherm met daarin een overzicht van alle beschreven personen op de kaart. Door het aanklikken van het + teken worden meer gegevens van de betreffende persoon zichtbaar.
Let op! De op de kaart beschreven personen hoeven niet verwant te zijn; het zijn de namen die op de betreffende pagina in het register voorkomen. Bekijk dus altijd de originele pagina om te zien wat de relatie tussen deze namen is.

In sommige gevallen zijn er scans aanwezig van de registers. In dat geval worden deze onder de beschrijving getoond. De betreffende scan is groen gearceerd, zodat je direct de juiste scan kunt aanklikken.
Als er geen scan aanwezig is, dan is het register in de zien op microfiche op de studiezaal in Breukelen. Noteer in dat geval wel alle gegevens van de gevonden beschrijving. Dat maakt het zoeken op de studiezaal een stuk eenvoudiger.

Zoektips

Linksboven vind je het zoekscherm wat je kunt uitklappen. Met het plusteken naast ‘Persoon’ voeg je extra zoekregels in zodat je op een combinatie van twee personen kunt zoeken.

Digitaal doorbladeren

Sommige registers, die nog niet op naam doorzoekbaar zijn, zijn wel digitaal aanwezig. Deze kun je vinden op: http://www.rhcvechtenvenen.nl/collectie?mivast=386&mizig=210&miadt=386&micode=1202&miview=inv2

Als er gedigitaliseerde akten beschikbaar zijn, is de rubriek in de inventaris herkenbaar aan het grijze plusteken: Binnen de rubriek zijn de inventarisnummers met scans herkenbaar aan een grijs bolletje: Bij het aanklikken van dit inventarisnummer verschijnen de scans als een filmstrip, die met de pijl door te bladeren is. Bij aanklikken van de scans zijn ze in volledig beeld te bekijken. De filmstrip staat nu links.

Zoeken op de studiezaal

Microfiches en indexen/klappers
Alle registers, dus ook de registers die nog niet via de website op naam doorzoekbaar zijn, zijn op de studiezaal in Breukelen op microfiche te raadplegen. Ze zijn niet altijd alfabetisch geordend op familienaam maar soms op adres. Er is in die gevallen een index aanwezig, ook wel klapper genoemd. In de indexen of klappers kun je zoeken op achternaam en vind je een verwijzing naar het nummer van het betreffendegezinsblad of de gezinskaart.

Bijvoorbeeld: Deel K, blad 74, volgnummer 2. Dat wil zeggen dat de betreffende persoon is te vinden in het register met de inschrijvingen van Wijk K, op pagina 74 (vaak links of rechts bovenaan het blad te vinden) als tweede in de rij.

Let op! Soms vermeldt de index alleen de gezinshoofden, soms alle gezinsleden. In de index lees je in welk deel, op welke pagina en soms onder welk volgnummer op die pagina, de genoemde persoon is ingeschreven. Houd er wel rekening mee dat de klappers of indexen per gemeente op een andere manier kunnen zijn ingedeeld. Iedere gemeentelijke administratie hield er een eigen manier van indexeren op na.
 
In sommige gevallen is er geen klapper aanwezig, omdat het bevolkingsregister zelf al alfabetisch (op familienaam van het gezinshoofd of op familienaam van de inwonende, tijdelijk verblijf houdende, kostganger of dienstbode) is ingericht.

Bevolkingsregisters 1900-1939 alleen op de studiezaal in te zien
Omdat er op de bevolkingsregisters uit deze periode gegevens staan over de religie van vaak nog levende personen, zijn deze niet openbaar vanwege de AVG. De registers zijn wel op naam doorzoekbaar via de website.

Tenslotte 

Houd er rekening mee dat de gegevens in het bevolkingsregister niet altijd even secuur zijn; voornamelijk in geboorte- en overlijdensdata kunnen fouten staan. Het is aan te raden om de gegevens die je aan het bevolkingsregister hebt ontleend altijd te controleren aan de hand van de aktes van de burgerlijke stand.

• Kadaster
• Huisonderzoek
• Stamboomonderzoek
• Bibliotheek
• Bouwdossiers
• Beperkt openbaar archief en AVG
• Bevolkingsregisters
• Doop-, Trouw- en Begraafregisters
• Burgerlijke stand