Onlangs hebben twee huisarchieven een nieuw onderkomen gevonden in het RHC Vecht en Venen. Het gaat om archiefstukken die betrekking hebben op de uitspanning De Olifant (Straatweg 1) te Breukelen, en op Huize Donkervliet in Baambrugge (Donkervlietse Binnenweg 8).

Huize Donkervliet

Het huidige Huize Donkervliet aan de Donkervlietse Binnenweg 8 in Baambrugge is aan het einde van de negentiende eeuw gebouwd op de fundamenten van de voormalige buitenplaats die dezelfde naam droeg. De vroegste aanwezigheid van deze buitenplaats Donkervliet is te vinden op een kaart van de provincie Utrecht van Justus Danckerts uit 1675. In 1730 werd het buiten genoemd in Hollands Arcadia, waarin ook een prent van het huis werd opgenomen. In die tijd was Gijsbert van Hogendorp (1668-1750) de eigenaar, hij was ontvanger-generaal van de Republiek.

Behalve stukken over het eigenaarschap van de buitenplaats bevat het archief ook stukken die betrekking hebben op het onderhoud en eigenaarschap van de Donkervlietse brug. De eigenaren van Donkervliet waren namelijk tot ver in de twintigste eeuw verplicht als eigenaren van deze brug over de Angstel zorg te dragen voor onderhoud en eventueel herstel hiervan. Het archief bevat stukken uit de periode ca. 1830-ca. 1950.

Het archief wordt momenteel beschreven, wanneer dat is afgerond wordt de inventaris op onze website geplaatst en zijn de stukken voor eenieder raadpleegbaar op onze studiezaal.

In 1957 kreeg de gemeente Amsterdam van het Provinciaal Bestuur van Utrecht toestemming om in de Vinkeveense Plassen zand te winnen om te gebruiken bij het bouwrijp maken van de Bijlmermeer. Deze zandwinning zou voor de gemeenten Abcoude en Vinkeveen & Waverveen echter grote problemen kunnen opleveren. Door het uitdiepen van de plassen zou de golfslag en kracht van het water in de plassen sterk toenemen, wat zou leiden tot het afkalven van kades en schoeiingen en zelfs het verdwijnen van complete eilandjes die in de plassen gelegen waren. Andere bezwaren waren mogelijke grondverzakkingen, het gevaar voor de watersport dat de nieuwe situatie zou opleveren, de verslechtering van de waterkwaliteit en verzilting van het water.

De gemeenten Abcoude en Vinkeveen & Waverveen gingen daarom samen met enkele waterschappen in beroep tegen de door Gedeputeerde Staten van Utrecht verleende ontheffing die de ontzanding mogelijk maakte.

Daar kwam nog bij dat de oorspronkelijke plannen na enkele jaren gewijzigd werden. Waar eerst slechts tot 30 meter onder NAP gewonnen mocht worden, verzocht de gemeente Amsterdam tot wijziging van de ontheffing om tot 60 meter onder NAP te kunnen afgraven. Dit zou volgens Amsterdam niet tot problemen met golfslag of stromingen in de plassen leiden. De vele onderzoeken die naar de situatie gedaan werden kwamen echter tot verschillende conclusies, waarmee de gevolgen voor natuur en milieu ongewis bleven.

De diepte waarop zand gewonnen zou worden werd na gesprekken door de gemeente Amsterdam en Gedeputeerde Staten van Utrecht beperkt tot 50 meter, maar ook hiermee gingen de gemeenten Vinkeveen & Waverveen en Abcoude niet akkoord. Men ging dan ook in beroep tegen de toestemming die de Provincie Utrecht in 1968 gaf voor de zandwinning tot 50 meter.

Dat de geuite bezwaren van de gemeenten Abcoude en Vinkeveen & Waverveen reëel waren bleek op 12 augustus 1975. Toen zakte één van de bij de zandwinning in de plas gecreëerde eilanden, zandeiland 8, in elkaar toen daar op 50 meter diepte zand werd gezogen. Eerder waren er echter ook al bij het zandwinnen op 30 meter diepte maar liefst negen keer kleinere verzakkingen geweest. Het in de diepte verdwijnen van zandeiland 8 zorgde voor grote beroering en gaf aanleiding tot een noodtelegram waarbij de gemeente Vinkeveen & Waverveen aan de Gedeputeerde Staten van Utrecht verzocht de zandwinning in de plassen onmiddellijk te laten staken. De zandwinning werd ook tijdelijk stopgezet na het incident. Uiteindelijk trok de gemeente Amsterdam in november 1975 het verzoek aan Gedeputeerde Staten van Utrecht voor verdere zandwinning in.

Ga hier terug naar het stemformulier

Bronnen:

• Toegang 1045, Gemeente Vinkeveen en Waverveen 1936-1970, inv.nr. 2219.
• Toegang 0959, Gemeente Vinkeveen en Waverveen 1971-1988, inv.nr. 689-692.
• Toegang 1011, Gemeente Abcoude 1941-1990, inv.nr. 671 en 1346.

Dick Koeleman uit De Ronde Venen heeft donderdagavond 23 november jl. een mooi en informatief boek gepresenteerd over de manuscriptkaart van De Rondeveense Polders. Deze 'Nieuwe Caart van de Groot Rondeveense Polders' uit 1782 is gemaakt door de Utrechtse landmeter Gerbrand Praalder. In 2013 kregen het Museum De Ronde Venen en het RHC Vecht en Venen van de familie Nienhuis de manuscriptkaart in bruikleen. De kaart is gedigitaliseerd en via onze Beeldbank te bekijken.

Dick Koeleman heeft niet alleen de geschiedenis van de kaart beschreven, maar ook uitgebreid ingezoomd op de topografische en geografische onderdelen van de kaart. Er zijn hoofdstukken over de wapens van de bestuurders van de polders, over de vervening die al op de kaart te zien is, de bebouwing, de rivieren en kanalen, de molens, de bruggen en de sluizen. Tot slot wijdt hij een hoofdstuk aan de grenspalen, die niet op de manuscriptkaart staan, maar wél op een kaart van Gerbrand Praalder en P. Ketelaar uit 1771.

Het boek wordt geleverd met een losse kopie van de manuscriptkaart, waarop aan de ene kant de onbewerkte kaart is afgebeeld en op de andere kant een bewerkte kaart. Deze kaart is een lichter exemplaar van de manuscriptkaart, zodat hij iets beter leesbaar is. Ook zijn de namen van de molens, bruggen en kerken toegevoegd voor een betere oriëntatie.

Al met al is het een rijk geïllustreerd en zeer lezenswaardig boek geworden. Een must voor iedere Rondevener én voor liefhebbers van oude kaarten!
Het boek is verkrijgbaar bij de Historische Vereniging De Proosdijlanden. Meer informatie via info[at]proosdijlanden.nl.

Deze zomer staan op de zondagmiddagen de deuren van de Dorpskerk voor iedereen weer wijd open. Op 27 augustus is er bovendien een expositie van doopjurken.

Na een oproep in het kerkblad zijn er al meer dan 25 exemplaren voor deze expositie aangeboden. Vooral de verhalen en foto’s rondom deze vaak familiejurken zijn zeker de moeite waard om te komen kijken.
Ook de doopboeken van de PKN kerk van Abcoude zijn in te zien. Het doopboek over de periode 1882-1942 komt uit de collectie van het RHC Vecht en Venen.

U bent van harte welkom!